4. Fases van herstel

Herstel

Druggebruik heeft grote invloed op de werking van je hersenen en de manier waarop je dingen beleeft. Herstel van je hersenchemie en je oude zelf kost tijd. Terwijl je herstelt, zul je wellicht een nieuw soort leven moeten opbouwen. Dit gaat niet van de ene op de andere dag. In het stoppen met chemsex kun je in een aantal fases van herstel onderscheiden. Hoelang een fase duurt, verschilt van persoon tot persoon. Soms overlappen de symptomen en fases elkaar.

Fase 1: De crash

Als je stopt na een periode van intensief gebruik is er eerst een fysieke en emotionele ‘crash’. Dit kan een paar dagen tot een paar weken aanhouden. In deze periode heb je vaak intense craving en stemmingswisselingen. Houd ook rekening met lichamelijke klachten als tremor (onbeheersbaar trillen), intense vermoeidheid, hevige eetlust en slaapproblemen. Sommige mensen hebben last van knarsetanden, kaakspanning en nachtzweten.

Vaak spelen ook psychische klachten op als depressieve gevoelens, angstige gedachtes en wanhoop. Sommigen hebben last van paranoia en hallucinaties. In de meeste gevallen trekken de ergste klachten in de eerste week weer weg. Om succesvol te stoppen, moet je de crash doorkomen. In de crashperiode ligt de nadruk op lichamelijk en geestelijk bijtanken. Omdat de craving vaak sterk is en de geestelijke toestand onstabiel, is het cruciaal om verleidingen te vermijden.

Tips & Tricks

• Neem de tijd voor de crashperiode. Neem zo nodig vrij van werk, studie of sociale verplichtingen.
• Gooi alle gebruiksattributen en chems weg.
• Zorg voor voldoende eten en drinken in huis.
• Vermijd plekken, mensen en dingen die je aan seks of chems doen denken.
• Slaap veel, eet gezond en drink voldoende.
• Neem dagelijks multivitaminen.
• Herinner je eraan dat de meeste heftige gevoelens bij ontwenning horen en vanzelf weer over gaan.
• In deze periode ben je labiel. Maak geen belangrijke beslissingen.
• Als je voelt dat je een gevaar voor jezelf of je omgeving dreigt te worden. Zoek acute hulp (hyperlink).
• Als psychotische symptomen zoals hevige paranoia of hallucinaties dagenlang aanhouden of erger worden, zoek hulp! (hyperlink)

Fase 2: de roze wolk

Als de ergste ‘crash’ voorbij is, volgt meestal een periode waarin alles vooruit lijkt te gaan. Vaak duurt dit een aantal weken tot maanden. Je voelt je wellicht beter dan je in tijden hebt gedaan en alles lijkt te verbeteren.

Tips & Tricks

• Wees niet overmoedig en erken de ernst van je situatie. Terugval ligt op de loer.
• Als je het nog niet hebt gedaan, verwijder al je gebruikscontacten en datingprofielen.
• Hou vol en benut de energie die je voelt door het aansterken.
• Regel bijvoorbeeld een (verslavings)coach of buddy die je wekelijks support en motiveert om nuchter te blijven. Zoek iemand die je helpt met praktische zaken als het omgaan met craving. Dit is nog niet de tijd om onder liggende problemen aan te pakken. Het is wel een goede tijd om te inventariseren wat voor jou triggers zijn waardoor je zin krijgt om te gebruiken.
• Verveling is voor velen een valkuil als het om een uitglijder gaat. Zorg dat je bezig blijft en niet al te veel lege uren in je week hebt. Vraag vrienden en familie om hulp om je dagen te vullen.
• Stel jezelf elke dag kleine haalbare doelen zoals de hele dag wakker blijven, een stevige wandeling maken of iedere dag twee mensen bellen.
• Probeer in deze periode weer een normaal slaapritme van ’s nachts slapen op te pakken en vermijd dutjes overdag.

Fase 3: de muur

Na de roze wolk lopen velen tegen een muur. De realiteit van een leven zonder chemsex komt nu hard binnen. Meestal duurt dit een paar weken tot een paar maanden. Lichaam en geest zijn langzaam aan het herstellen. Je kunt last hebben van slechte concentratie, moeite met plannen en het opnemen van informatie. Sommigen ervaren geen vreugde meer. Dit komt doordat de chemische huishouding in hersenen door de drugs verstoord is, maar dit herstelt. Het verlangen naar drugs kan nog regelmatig opspelen. Gevoelens die met gebruik zijn onderdrukt, komen nu vaak in volle hevigheid omhoog. Voor velen is dit de gevaarlijkste periode. De overtuiging en goede moed van het stoppen verdwijnen naar de achtergrond. Het lijkt of alleen verveling, depressie en wanhoop in het verschiet liggen. Je kan in deze fase extra craving en zin in seks ervaren. Het is alsof je brein alles doet om je weer aan de chems te krijgen.

Tips & Tricks

• Houd jezelf voor dat de meeste symptomen voortkomen uit een verstoorde balans in je hersenen. Herstel van de hersenchemie kost tijd. Weet dat gebrek aan vreugde, veroorzaakt door gebruik, meestal na een aantal maanden minder wordt of verdwijnt.
• Seks en chems worden in je hersenen al snel twee zijden van dezelfde munt. Hierdoor kan denken aan seks makkelijk een herinnering aan chems triggeren. Denk niet alleen terug aan de euforische geile seks die je onder invloed had. Dwing jezelf ook terug te denken aan de negatieve en duistere kanten van je gebruik.
• Een belangrijke reden van terugval is verveling en eenzaamheid. Als je er nog niet mee bent begonnen, is dit de tijd om supportgroepen te bezoeken. Het geeft meer inzicht, structuur en afleiding en je doet nieuwe contacten op.
• Begin met vrijwilligerswerk, pak een oude hobby op, bezoek vrienden of onderneem activiteiten waar je regelmatig met mensen in contact komt die geen drugs gebruiken.
• Kortom: plan dingen waardoor je bezig blijft en sociaal contact hebt.
• Ga regelmatig sporten. Door te bewegen voel je je beter. Het geeft voldoening, afleiding en helpt het fysieke herstel.
• Behalve sport kun je ook aan yoga of mindfulness doen. Het helpt ontspannen en je bewust te maken van je lichaam en geest.
• Vermijd plekken en mensen die jou in verleiding kunnen brengen. Denk aan sauna’s, (seks)clubs, cruiseplekken, de straat van je dealer, oude gebruiksvrienden of bepaalde feestjes. Dit is nog niet het moment om weer te experimenteren met daten of uitgaan. Als je toch uit wilt gaan, doe dat dan samen met nuchtere vrienden.
• Probeer je ervan bewust te worden wat jouw craving blijft triggeren. Schrijf je triggers op en ga die dingen zoveel mogelijk uit de weg.

Fase 4: aanpassing

Nu je ‘over de muur’ bent, begin je je weer wat energieker en scherper te voelen. In deze fase zul je merken dat je minder snel getriggerd wordt. De overweldigende craving wordt langzaamaan minder. Waar je eerder nog dagelijks getriggerd werd, gebeurt dit nu misschien wekelijks. Afhankelijk van de duur en intensiteit van je gebruik is dit meestal ergens in maand 4 t/m 6. Ook komt de hersenchemie enigszins in balans en beleef je beetje bij beetje weer plezier in het leven. In plaats van ‘overleven’ kun je je gaan richten op je ‘nieuwe leven’. Je gaat beseffen wat je kwijt bent geraakt door je gebruik en welke mogelijke schade je hebt aangericht. Dit gaat vaak gepaard met gevoelens van rouw, verdriet, schaamte en schuld. Ook komt het voor dat heftige gevoelens die door gebruik tijdelijk verdoofd zijn plots omhoog komen.

Tips & Tricks

• Verdiep je in meditatie, yoga of mindfulness.
• Bezoek wekelijks vrienden waarbij je jezelf kan zijn.
• Uit regelmatig je gevoelens bij hen of in een supportgroep.
• Hou een dagboek bij en lees regelmatig terug.
• Je kunt nog steeds onverwachts in situaties belanden die de behoefte om te gebruiken sterk kunnen aanwakkeren. Dit kan nogal wat emoties oproepen. Geef jezelf de tijd, sta jezelf toe fouten te maken, wees niet te hard voor jezelf en pas dingen aan die niet voor je werken.
• In de eerste fases is het essentieel triggers zoveel mogelijk uit de weg te gaan. Maar het uiteindelijke doel is bewustwording en dealen met triggers en craving. Geef er niet aan toe, ervaar de moeilijke gevoelens en zet ander gedrag in. Doe iets anders dan gebruiken. Ga bijvoorbeeld hardlopen of doe ademhalingsoefeningen als je trek voelt. Als je dit vaker doet, zul je merken dat het makkelijker wordt. meer weten of triggers? Ga naar triggers, craving en uitglijders.
• Blijf waakzaam voor craving rondom seks. Omdat dit zo diep gelinkt is met chems zullen daar de meeste triggers omhoogkomen.
• Dit is de fase om dieperliggende en vaak al lang bestaande negatieve patronen aan te pakken. Overweeg te praten met een psycholoog, psychiater of seksuoloog. Eerder ging je moeilijke gevoelens wellicht uit de weg door te gebruiken en seks te hebben. Nu zul je andere manieren moeten vinden om hiermee om te gaan. Zoek bij voorkeur een therapeut die werkt met LHBTQ+-ers en gericht is op het aanleren van praktische nieuwe levensvaardigheden. We maakten een overzicht van de zorgverleners die mensen die aan chemsex doen behandelen.

Fase 5: herstel

Na een half jaar tot een jaar heb je je gebruik inmiddels behoorlijk achter je gelaten. Voor de een voelt het inmiddels als een ander leven, de ander denkt nog iedere dag aan gebruiken. Feit is dat herstel een voortdurend proces is. Je kunt nog steeds op onverwachte momenten getriggerd worden.

Tips & Tricks

• Blijf alert op situaties die je in verleiding kunnen brengen.
• Blijf werken aan persoonlijke issues, die bijdroegen aan je gebruik.
• Stel jezelf regelmatig de vraag of je je herstel nog voldoende prioriteit geeft.
• Vier het als je een jaar geen chems hebt gebruikt en wees trots op jezelf.